وبلاگ ارزان مبله

آب همیشه در کویر از اهمیت بالایی برخوردار بوده‌است و به همین دلیل هم مردم کویرنشین همیشه در فکر ابداعاتی برای استفاده بیشتر از مایه حیات بوده‌اند و به همین بهانه قنات , یخدان و آب انبارهای مختلف را طراحی و ساخته‌اند .

در واقع کرمانی‌ها با استعمال از ابداعات و ابزارهایی منحصربه‌فرد به اسم قنات , حفر کانال در عمق زمین , ساخت آب‌انبارها و یخدان‌ها زندگی بهتری را برای خویش ساخته بودند به طوریکه هر قنات آب مورد نیاز آب‌انبارها را تامین می‌کرد و از زیرزمین به این مکان‌ها متصل بود . آب‌انبارها هم آب مورد نیاز یخدان‌ها را تامین می‌کردند و یخدان‌های بزرگ نیز قنات اختصاصی داشتند .یخدان موئدی از اثرها تاریخی شهر کرمان است . این بنا درخیابان ابوحامد واقع شده و در تاریخ ۲ آبان ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۴۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

مویدی اسم محله‌ای درشهركرمان است و شامل بخشی از زمین‌ها و قنات قدیمی واقع درمحدوده میدان تختی و خیابان‌های خورشید و ابوحامد است . یخدان مویدی هم درابتدای خیابان شهید كامیاب درهمین منطقه از شهركرمان قراردارد و اكنون یكی از جاذبه‌های گردشگری است كه دركرمان موردبازدید جهانگردان قرارمی‌گیرد . شاید صاحب این یخدان فردی به نام مویدالدین ریحان یكی از كارگزاران حكومت كرمان بوده باشد . این بنا در اواخر دوره صفویه بنا شده و نام «مؤیدی» از آن نظر است که قنات مشهور به قنات مؤیدی آب آن را تأمین می‌کرده است .

 

عناصر تشکیل‌دهنده‌ی یخدان‌ها عبارتند از : مخزن , حصار , استخر و چاله‌ی یخ . پلان , مخزن دایره شکل است که گنبدی از نوع ( بَستو ( ( نوعی قوس بیضی شکل که نسبت فاصله‌ی کانونی به دهانه ۴به ۳ است ) روی آن احداث کرده‌اند . استفاده از مصالح خشت به دلیل عایق حرارتی بودن آن است به صورتی که گرما را به داخل عبور نمی‌دهد .

کرمانی‌ها در زمانی که هنوز برق هم اختراع نشده بود , سردخانه را اختراع کردند و با استفاده از خشت و گل و البته بناهای بسیار بزرگ که همچنان بسیاری از آن ها در شهر کرمان پابرجا هستند , سازه‌هایی ساختند که یخ را در اوج گرمای طاقت‌فرسای تابستان کویر نیز در خود نگاه می‌داشت . برای تامین آب این یخچال‌های خشت و گلی عظیم , آب به وسیله‌ی قنات‌ها به انتهای یخدان هدایت می‌شد و همیشه چند نفر کارگردر این یخچال‌ها در حالا کار بودند . نوک این ساختار مخروطی صورت به گونه‌ای ساخته می‌شد که حداقل میزان تابش آفتاب را جذب نماید و در نزدیکی این مخروط دیوارهای بلندی احداث می‌شود که با وزش باد و استفاده از سایه ایجادشده , دمای هوا را به صورت محسوس کاهش می‌داد .