وبلاگ ارزان مبله

بنای تاریخی برج قربان

بنای تاریخی برج قربان یکی‌از جاذبه ‌های شهر همدان است‌ که در بافت کهن و تاریخی این شهر و به فاصله اندکی از کناره جنوبی تپه مصلی , دربین خیابان ‌های طالقانی و دولتی و در محله زندی ‌ها قرار گرفته است‌ . بر اساس گزارش ایسنا , ساختمان برج قربان از نوع مقبره‌ های برجی با نقشه دوازده ضلعی بیرونی و درونی , گنبد دو پوش مخروطی و به طول ۱۶ متر است‌ . ساختمان بلند بقاع ‌ای موسوم به قربان با شماره ۱۰۷۸/۳ و در مورخ ۳/۲۸/ ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و از ساخته ‌های منسوب به سده های ششم تا هشتم هجری قمری است

بر اساس مستندات تاریخی , این اثر خوشگل جزیی از یک گروه بزرگ متشکل از مدرسه , مسجد , کتابخانه , خانقاه و … بوده , که امروزه تنها بنای باقیمانده از این شرکت عظیم , بنای تاریخی ساختمان بلند قربان است . در رابطه وجه تسمیه و نامگذاری این اثر نظرات مختلفی موجود هست . از جمله گفته ‌اند در فتنه افغان شخصی به نام قربان , ساختمان بلند را سنگر قرار داده و با امداد مردمان به مقابله با افغان ‌ها پرداخته است , لحاظ دیگر حاکی از این است که مردمان در روزهایی معین شتری را در آنجا قربانی می‌ کرده ‌اند , بعضا دیگر معتقدند قربان نام معمار سازه بوده است . به لحاظ می‌رسد این سازه مدفن یکی‌از بزرگان و مفاخر همدان به اسم حافظ ابوالعلاء همدانی باشد . همینطور گفته شده عده ‌ای از امیران سلجوقی در برج مدفونند که شاید اشاره به قبور طغرل دوم یا این که مسعود سلجوقی و یا هر دو باشد .

بنای تاریخی برج قربان فاقد کتیبه تاریخی , اسم تولید کننده و بانی است , البته بر روی سنگ قبری که در داخل بنا قرار گرفته , نوشته ‌ای وجود دارد که تنها کتیبه تاریخی جان دار در سازه است . این سنگ قبر ساده که دارنده مورخ ۱۰۰۹ یا این که ۱۰۹۰ هجری قمری و مربوط به زمان صفویه است , هیچ ارتباطی با تاریخ ساخت سازه ندارد و گویا مدفن یکی از امیران یا کارگزاران صفوی است . نمای ساختمان بلند قربان در جداره بیرونی با خشت پوشیده شده و به عبارت دیگر بدنه آجری بنا بر روی پی سنگی قرار گرفته و هر کدام از اضلاع دوازده‌گانه ساختمان بلند هم ۲ متر عرض دارند . طاق ‌نماهای نمای بیرونی از نوع طاق‌ نمای جناغی هستند که تزیینات خاصی ندارند و در داخل هر ضلع قرار گرفته‌ اند . بنابراین بدنه بیرونی بنا بدون تزیینات یگانه و گنبد مخروطی که بر آن ایجاد شده و ۹ متر طول دارد , قرار گرفته است .

بدنه داخلی مانند نمای بیرونی دوازده ضلعی است و در هر ضلع آن طاق‌ نماهایی قرار دارد که از نوع طاق جناغی است . طاق‌ نماهای داخل بنا هم با آجر و بدون تزیین می باشند , در درون چهار طاق‌ن ما و در نمای بیرونی , چهار دریچه یا این که نورگیر مشبک آجری درنظرگرفته شده که از باطن با فریم ‌های چوبی پوشش یافته‌ اند . همچنین کف بقاع از آجر پوشیده شده و مربوط به مرمت سال ‌های اخیر است . در ذیل برج , سردابی موجود هست که محل ورود آن در سمت شمال غربی بیرونی سازه است . این مدخل در سال ۱۳۲۹ هجری شمسی و طی عملیات مرمت بنا یافت شد . در باطن سرداب همانند دیگر قسمت ‌های سازه , هیچ مدل عناصر دکوری بازدید نمیشود و سقف آن هم به صورت طاق ضربی آجری است . بنای ساختمان بلند قربان همدان طی عملیات ‌های مرمت که در آن انجام گرفته از موقعیت نسبتا خوبی برخوردار است و برای هوا داران به ارثیه تاریخی , جذابیت ‌های فراوان دارد.