کلیسای سنت استپانوس آذربایجان
کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس , یا این که کلیسای استفانوس مقدس دومین کلیسای حیاتی ارامنه ایران است که از دید اهمیت پس از قره کلیسا قرار می گیرد . این کلیسا در استان آذربایجان شرقی در ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا و در مسافت ۳ کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه ارس در محلی به اسم قزل وانک ( صومعه سرخ ) واقع شده و در روز ها تعطیل و فصل های گرم سال پذیرای خیل عظیمی از گردشگران داخلی و فرنگی است .
این کلیسا در سده نهم میلادی ساخته شده است البته به علت زلزله دچار آسیبهای جدی شده بود که در دوران صفویه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت . این اثر در مورخ ۱۵ اسفند ۱۳۴۱ با شمارهٔ ثبت ۴۲۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست .
همه محوطه کلیسا در قلب کوهها و دربین فضای سبز سبز ناحیه مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان قرار گرفتهاست .
این کلیسا مورد احترام تمام مسیحیان و تقریبا همه ادیان است ولی در واقع به شاخه مسیحیان گریگوری ( پیروان گریگور روشنگر ) که بومی ارمنستان هستند تعلق داراست . در یک روز از سال هزاران نفر از ارمنیان در این نقطه گردهم میآیند تا ضمن زیارت , مراسم و مناسک خاص خود را بهجای آورند .
سنت استپانوس برگرفته شده از نام استپانوس ( یا به عبارتی استفان در زبان ارمنی ) شهید اولیه روش مسیحیت است و در اغلب کشورهای عالم کلیساهای زیادی با همین اسم موجود هست . همینطور به دلیل متروکه بودن محل , به خارابا کلیسا هم آوازه داراست .
تاریخچه کلیسای سنت استپانوس
سنت استپانوس یا این که سنت استفان اولین شهید راه و روش مسیحیت است که در ۲۶ دسامبر سال ۳۶ میلادی در اورشلیم توسط یهودیان سنگسار شد . بر روی حیاط دو طبقهای متصل به دیوار جنوبی کلیسا قرار گرفته و دارنده گنبدی هرمی صورت هشت ضلعی است که بر روی هشت ستون استوانهای از سنگ سرخ با سرستونهای زیبا استوار گردیده است .
این برج در طول عباس میرزا نایب السلطنه مرمت شده است .
پیشانی طاقهای در بین این ستونها که پا طاق گنبد ساختمان بلند محسوب میشوند , با نقوش برجسته فرشته , صلیب , ترنج , ستاره و گل هشت مالامال زینت یافته و در مرحله ایوان برج , قبوری از بزرگان آیین دین مسیح مشاهده می شود و در دیوار ضلع شمالی این ساختمان بلند که بخشی از دیوار جنوبی کلیسا هم بشمار می آید , تصاویر بر جستهای از مریم مقدس و عیسای مسیح بازدید میشود . در صحن این ساختمان بلند , تعدادی قبر به دیده می خورد که گفته میگردد وابسته به افراد سرشناس و بزرگ مسیحی است . همینطور گویا ناقوس برج بوسیله ایتالیاییها برای مرمت برده شده ولی برگشت داده نشدهاست .
این بنای تاریخی به شماره ۴۲۹ در فهرست اثر ها ملی ایران ثبت شده و به خاطر قدمت و سوابق تاریخی و مذهبی و شیوه معماری مخصوص آن در سال ۱۳۸۶ همراه با کلیساهای دیگر در استان آذربایجان , در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید .
در سال ۱۳۸۴ کارشناسان سازمان میراث فرهنگی طی مرمت بنا , بقایای استخوان حواریون و قدیسین مسیح را کشف کردند که طبق روایات تاریخی در این کلیسا مراقبت میشدهاست . آنان بقایای استخوانها را در میان دو طاق کلیسا شناسایی کردند .